W nowoczesnych warunkach rozwoju i kondycji ekonomicznej naszego społeczeństwa, tempo życia ludzi w dużych miastach systematycznie rośnie. Maszyny i sztuczna inteligencja wkraczają we wszystkie sfery życia człowieka, zastępując go we wszystkim, oddzielając go od natury i środowiska naturalnego. Ludzka psychika próbuje dostosować się do nowych realiów życia, ale nie zawsze się to udaje. Jest to przyczyna, która powoduje potężne fale stresu, depresji, chorób psychicznych i ostrych problemów psychologicznych, często prowadzących do samobójstwa, którego liczba stale rośnie nie tylko w naszym kraju, ale i na całym świecie. Aby ocenić skalę tej plagi, oto kilka ostatnich statystyk opublikowanych przez znanego specjalistę w leczeniu depresji, Raymonda DePaulo, w książce Zrozumieć Depresję:
‚Jako choroba medyczna depresja powoduje ogromne straty, zarówno ludzkie, jak i ekonomiczne. W dowolnym momencie około 15 milionów ludzi (10 milionów kobiet i 5 milionów mężczyzn) w Stanach Zjednoczonych doświadcza epizodów dużej depresji lub jakiejś formy depresji maniakalnej. Dla porównania: około 6 milionów ludzi cierpi na choroby naczyniowe. Przewiduje się, że do końca 2020 r. depresja zajmie drugie miejsce (po chorobie wieńcowej) na świecie wśród chorób prowadzących do niepełnosprawności i stanie się jedną z głównych przyczyn zgonów, gdyż samobójstwo pochłania więcej istnień ludzkich niż wypadki drogowe, choroby płuc czy AIDS. Zaburzenia depresyjne mogą być śmiertelne również z innych powodów. Ostatnie badania wykazały związek między depresją a chorobami serca. Osoby, które są w depresji i przechodziły zawał serca, są 2-4 razy bardziej narażone na śmierć. Ponadto kryzys odbija się na gospodarce. Samo jej leczenie kosztuje gospodarkę USA 44 miliardy dolarów. Społeczeństwo ponosi straty z powodu zmniejszonej produktywności ekonomicznej, straconych dni pracy z powodu choroby, a także z powodu zwiększonych kosztów związanych z podtrzymaniem zdrowia. Spośród 11 milionów ludzi, którzy każdego roku cierpią na depresję, około 7,8 miliona stanowi siłę roboczą kraju. Największy odsetek straconych dni pracy jest spowodowany poważnym epizodem depresyjnym.’
Powyższe dane pokazują skalę chorób psychicznych we współczesnym społeczeństwie, a to tylko jeden z rodzajów tych chorób! Przyczyną narastających problemów ludzkości jest naruszenie fundamentalnych więzi, które determinują samo istnienie człowieka na świecie. Wernadski W.I. pisał, wskazując na przyczynę i jednocześnie oferując klucz do rozwiązania tego problemu:

Istnienie człowieka na świecie zakłada istnienie przyrody.

Ucieleśniając w sobie wszystko to, co związane z przyrodą, człowiek żyje z przyrodą, jest z nią nierozerwalnie związany, ponieważ sam jest częścią przyrody. Jest w ciągłym naturalnym rozwoju. Fakt istnienia człowieka w przyrodzie jest dość oczywisty. Człowiek to przede wszystkim ciało, przedmiot, a następnie myśl i działanie. Będąc przestrzenią ludzkiej egzystencji, przyroda jest także materiałem, narzędziem jego życia. Za każdym razem, wchodząc w relację z naturą, ludzie nabywają pewne rodzaju siły życiowe (do działania), które istnieją w nich z powodu pewnych skłonności i zdolności, a te nie wydają się takie same fizycznie lub psychicznie. Człowiek powstaje i rozwija się w biosferze i nie może istnieć poza nią. Najważniejsza w biosferze jest żywa materia (żywe życie), zaczynając od najprostszych, i kończąc na najbardziej rozwiniętych organizmach, w tym ludziach. Właściwości biologiczne odnoszą się do żywych istot natury, a zatem egzystencja człowieka jest funkcją biosfery. Człowiek, jak pisze W.I. Wernadski, nosi ją wszędzie ze sobą, nieuchronnie, naturalnie, ciągle ją zmieniając.

W I. Wernadski mówi również o wzajemnych powiązaniach i współzależnościach wszystkich żywych organizmów na naszej planecie, argumentując, że ani jeden żywy organizm nie jest w stanie neutralnym w stosunku do Ziemi. Wszystkie te organizmy są nierozerwalnie i stale połączone – przede wszystkim poprzez odżywianie i oddychanie – z otaczającym je środowiskiem materialno-energetycznym. Nie mogą istnieć poza nim w warunkach naturalnych. Ludzkość, zdaniem naukowca, jako żywa substancja, jest nierozerwalnie związana z procesami materialno-energetycznymi geologicznej powłoki Ziemi – z jej biosferą. Pod tym względem o pozycji człowieka w przyrodzie, tak jak w pewnym systemie, decyduje przede wszystkim stosunek do niej w ogóle, a zwłaszcza do jej elementów. Związek z jednym z tych elementów – psami – jest przedmiotem naszego badania.

Rosnące poziomy lęku, stresu i depresji w populacji współczesnego społeczeństwa zmuszają psychologów do poszukiwania nowych podejść z celem rozwiązywania problemów psychologicznych, które pojawiają się w człowieku, do tworzenia bezpiecznych, skutecznych, terapeutycznych i ratujących zdrowie technologii, których jedną z opisanych w tej pracy, jest dogoterapia.

W ostatnich latach, w ramach ekopsychologicznego podejścia w rozwoju psychiki, zaczyna się mówić o potrzebie przesunięcia badań nad człowiekiem i przyrodą z osi antropocentrycznej na przyrodocentryczną. Dzisiejsze problemy społeczności ludzkiej narzucają potrzebę uświadomienia sobie przez człowieka swojej jedności z naturą w ogóle, a zwłaszcza ze zwierzętami, aby przetrwać w obliczu globalnych problemów środowiskowych związanych z brakiem równowagi w relacji między człowiekiem a przyrodą, w którym niemałe znaczenie mają odpowiednie interakcje międzygatunkowe między ludźmi i różnymi grupami zwierząt.

Jednocześnie  psychologiczne interakcje ludzi i zwierząt są praktycznie w ogóle nie zbadane. Przedmiotem badań są cechy psychiczne zwierząt lub cechy psychologiczne osoby działającej na zwierzę, np. podczas tresury zwierząt, czy też poddawanej wpływowi zwierzęcia, np. podczas terapii zwierząt. Niemniej jednak w praktyce oczywiste jest znaczenie określenia czynników psychologicznych, uwarunkowań interakcji międzygatunkowej pomiędzy ludźmi i zwierzętami jako elementu jednego środowiska ekologicznego, a priori włączonego do pewnych typów oddziaływań ekopsychologicznych.

Z drugiej strony istotne i ważne jest opracowanie różnych modeli interakcji człowiek-zwierzę, których dane można wykorzystać w praktycznych działaniach psychologa, na przykład w ramach terapii z pomocą zwierząt. Badając problem interakcji między człowiekiem a zwierzętami, a także bezpośrednie włączanie podmiotów procesu wychowawczego w tego rodzaju interakcję przy wykonywaniu określonych zadań edukacyjnych i praktycznych, powinno przyczynić się do efektywnego rozwoju kompetencji z zakresu ekologii pośród przyszłych psychologów.

Jednak pomimo rosnącej popularności tego typu psychoterapii, prac teoretycznych i metodologicznych w tym zakresie jest bardzo niewiele. Przede wszystkim brak jest badań mających na celu zbadanie i uzasadnienie własnej pozycji zwierzęcia w procesie psychoterapii, w efekcie pozycja ta jest wykorzystywana spontanicznie, co znacznie zubaża skuteczność metody. Stosunek bezpośrednich uczestników procesu do psa jako narzędzia psychoterapeutycznego, wyodrębnienie funkcji psychoterapeutycznych zwierzęcia, a także postrzeganie samego procesu przez uczestników nie były przedmiotem badań naukowych.

O pozycji zwierzęcia w interakcji z człowiekiem decyduje sposób, w jaki zwierzę postrzega sytuację, działania człowieka, jakie ma zdolności do przetwarzania informacji i podejmowania decyzji, w jaki sposób rozwijają się jego instynktowne podstawy zachowania, uczenia się, zdolności intelektualne, jak przebiegają interakcje grupowe oraz interakcje dziecko-rodzic. Wszystko to jest badane przez zoopsychologię, dlatego uważamy, że z pozycji tej nauki wskazane jest skupienie się na badaniu zwierzęcia (psa), który jest uczestnikiem dogoterapii. Ponadto zoopsychologia, będąc gałęzią psychologii, stosuje tę samą metodologię, co inne gałęzie psychologii. W związku z tym możliwe będzie kompleksowe badanie relacji wszystkich uczestników terapii zwierząt: zwierzęcia, pacjenta, terapeutów (instruktorów, psychologów, lekarzy).

c.d.n.