Kastracja, czyli sposób na pozbycie się agresji

Temat kastracji psów przewija się na wielu psich stronach. Jest dużo informacji przeczących jedna drugiej. Dlatego dziś porozmawiam z Agnieszką Penkalą (SMART DOGS), czym jest kastracja, sterylizacja i czy ma tak zbawienny wpływ na psychikę naszych psów, jak to niektórzy opowiadają.

AJ: Agnieszka, rozmawiałyśmy na zupełnie inny temat, ale niespodziewanie temat kastracji rozwinął się pod wpływem chwili. Szkoda zostawiać dla siebie tak cenne informacje więc temat ląduje na charty.pl.
Obiegowe opinie mówią o tym, abyśmy to robili, bo pies będzie spokojniejszy. Będzie też miał piękne futerko i wszystkie nasze problemy znikną. Czy tak jest rzeczywiście?

AP: Trochę muszę rozbudować tą wypowiedź. Kastracja, czy sterylizacja to zabiegi, które z założenia miały wpłynąć na poziom bezdomności – i tu ta idea rzeczywiście ma szczytny cel, chociaż jest to kosztem zdrowia tych zwierząt. Natomiast w przypadku zachowań psów pierwszą przesłanką było obniżenie poziomu testosteronu u samców, który był w bardzo bezpośredni sposób wiązany z agresywnością.

AJ: Czym różni się kastracja od sterylizacji?

AP: Sterylizacja to szersze pojęcie. Jednym zdaniem, kastracja (wytrzebienie) polega na usunięciu gonad (jajników, jąder) i jest to trwałe, nieodwracalne pozbawienie płodności. Natomiast sterylizacja polega na uniemożliwieniu zajścia w ciążę i pacjent staje się po prostu niepłodny, natomiast nie jest pozbawiony gruczołów produkujących hormony płciowe.

AJ: Czy zatem sterylizacja nie jest zabiegiem bezpieczniejszym zdrowotnie? Nie pozbawia ona psów hormonów, które dla zachowania zdrowia są tak istotne.

AP: Oba są bezpieczne. Natomiast tak jakoś utarło się, że z powodów zdrowotnych należy psa wykastrować. Czyli wykastrowany pies nie będzie narażony na rozwój wszelkich nowotworów itp. Niestety, okazuje się, że nie ma to aż tak spektakularnego znaczenia, bo ilość nowotworów w obu grupach (kastraci i niewykastrowani) jest podobna.

W tej chwili następuje ogromy odwrót od bezzasadnej kastracji (z czego bardzo się cieszę, bo jej wpływ na psychikę jest kolosalny) i dużo częściej rozważa się za i przeciw.

AJ: Powiedziałaś, że oba zabiegi są bezpieczne. Czy mówiąc to masz na myśli sam zabieg, czy jego konsekwencje w utracie hormonów właśnie?

AP: Mam na myśli sam zabieg. Nie jest skomplikowany i psy szybko wracają do formy fizycznej. Niestety, w sferze psychiki mogą nastąpić bardzo nieoczekiwane i niepożądane zmiany.

AJ: No właśnie o tym chciałabym pogadać, bo kastracja to jeden ze sposobów – mitów na uspokojenie psa. Czy tak jest? Czy pozbawienie psa testosteronu uspokoi go? Co się wiąże z brakiem tego hormonu w organiźmie?

AP: Testosteron to hormon, który stanowi o popędzie płciowym, ale ma też wpływ na cały organizm: ilość masy mięśniowej, siły kości, poziomu nastroju, sił witalnych.

AJ: Czyli co? Ciachać jak urośnie?

AP: Nie!!! Bardzo często opiekunowie decydują się na kastrację psa (teraz o psie pogadajmy) w momencie, gdy ten dojrzewa (ok 1-1,5 roku) i ma wyrzut testosteronu. Wtedy staje się dosyć nieznośny, zapomina czego się nauczył, ma swoje pomysły na życie, wdaje się w bójki z kolegami, zakochuje się w suczkach, traci rozumek i może być trudny do szkolenia. To przejściowy czas i zazwyczaj po ukończeniu 2 roku zachowanie psa wraca do normy. Natomiast właśnie w tym momencie większość właścicieli pędzi do weta kastrować psa, wierząc, że to ‚naprawi’ jego zachowanie.
Kastrowane są również psy wykazujące zachowania agresywne. Winowajcą ma być wspomniany testosteron. Nikt wcześniej nie pomyślał o jakiejkolwiek innej weryfikacji. A sprawa agresji, to bardzo skomplikowany i złożony temat. Jeśli agresja jest podszyta strachem, to kastracja pogłębi tylko problemy. Dzieje się tak dlatego, że obniżenie libido wiąże się często z obniżeniem nastroju, a także stanami depresyjnymi. A z tym z kolei wiąże się wzrost agresji niestety.

Chciałabym się powołać również na obserwację znanej amerykańskiej badaczki dr. Zink, która przeprowadzając badania retrospektywne nad grupą wyżłów węgierskich, a potem także obserwując inne rasy zauważyła, że psy kastrowane chorowały częściej na nowotwory, miały więcej problemów z kośćmi oraz zachowaniem. Wiek, w którym dokonano kastracji nie miał znaczenia. Ryzyko pojawienia się nowotworów było wyższe (naczyniomięsak, chłoniak, guzy komórek tucznych i inne).

U suk sterylizowanych wzrastało ryzyko pojawienia się śmiertelnych nowotworów, innych niż nowotwór gruczołów mlekowych. Na dodatek kastrowane zwierzęta zapadały na nowotwory w młodszym wieku.
Od 2014 roku przeprowadzono wiele badań, które jednoznacznie wykazały korelację pomiędzy zapadalnością na nowotwory i kastracją.
Z kolei inne badania wskazują na wyższy stopień zapadania na choroby autoimmunologiczne, alergie, niedoczynność tarczycy i powikłań poszczepiennych.

W 2016 roku opublikowano badanie, w którym wykazano 30-krotnie wyższy poziom hormonu luteinizującego we krwi psów kastrowanych, czyli nastąpił brak hamowania sprzężenia zwrotnego inicjowanego przez gonady, co powodowało wzrost luteiny, a to prawdopodobnie jest przyczyną wzrostu występowania nowotworów. Luteina wiąże się z wieloma komórkami w organizmie inicjując stany zapalne.
Nie można tu również pominąć pracy dr Davida Watersa. Wykazał on znaczny wzrost długości życia suk, które zachowały hormony płciowe.
Mnie najbardziej jednak interesuje aspekt behawioralny i tutaj powołam się na swoje obserwacje, praktykę oraz na badanie behawiorystki Parvene Farhoody i dr Jamesa Serpella, w którym to posłużono się testem C-BARK i sprawdzono czy istnieje różnica w agresji psów kastrowanych w rożnym wieku.

Przebadano 18 tyś psów i wykazano, że kastracja nie zmniejsza i nie likwiduje agresji lecz zwiększa ją o 26% w przypadku psów, które przeszły taki zabieg między 7-12 miesiącem życia.

Dzisiejsza amerykańska weterynaria proponuje zabiegi wazektomi u psów i histerktomi u suk.

AJ: Na czym polegają? Czy tylko i wyłącznie zapobiegają nieplanowanemu rozrodowi psów?

AP: Tak. To są zabiegi, które mają uniemożliwić rozmnażanie, ale pozwalają zachować naturalną równowagę hormonalna w organizmie, co daje szanse na zrównoważone zdrowie fizyczne i psychiczne.

Ja zwróciłabym jeszcze uwagę na dwa aspekty kastracji w kontekście zachowania:
– wzrost lękliwości (spadek poczucia pewności siebie, stan depresyjny) zarówno u suk i psów, a także wzrost agresji u sterylizowanych suczek (zwłaszcza takich, które w młodym wieku wykazywały już takie zachowania) – w ich przypadku wiąże się to ze wzrostem testosteronu po sterylizacji, a ten (w tym przypadku) może wzmacniać agresywność. Przez 12 lat mojej pracy tylko trzy razy zaleciłam kastrację samców (suki nigdy), bo ich zachowanie było bardzo zdeterminowane przez hormony płciowe (nadaktywność, seksualność, agresja, nadwrażliwość). Teraz zanim podejmiemy z opiekunami decyzje ostateczną o kastracji, czipujemy psa na pół roku i obserwujemy, czy dane zachowanie było związane z wpływem hormonów, czy musimy bardziej skupić się na pracy behawioralnej.

Natomiast z dużym smutkiem obserwuję psy wykastrowane, także w młodym wieku (schroniskowe, fundacyjne, z wygody opiekunów itp., itd.), które cierpią na depresje, obniżenia nastroju, drażliwość, a także wykazują zachowania agresywne. Często te zachowania wiążą się np. z niedoczynnością tarczycy i mimo, że dość dobrze się to reguluje farmakologicznie, to ma znaczący wpływ na zachowanie.

AJ: Wniosek?

AP: Kastracja nie leczy stanów behawioralnych i bezwzględnie odradzamy ją, jako zabieg pierwszego wyboru, a ilość skutków ubocznych jest na tyle duża, że warto ją rozważyć zanim podejmiemy ostateczną decyzję.

AJ: Agnieszka, bardzo dziękuję za podzielenie się Twoją wiedzą i doświadczeniem.

Bibliografia: